واکسن های mRNA کرونا؛ امیدی تازه در درمان سرطان

واکسن های mRNA که در دوران همه گیری کرونا نقش نجات بخشی برای میلیون ها نفر داشتند، اکنون توجه دانشمندان را از مقابله با ویروس به نبردی بزرگ تر یعنی سرطان جلب کرده اند. یافته های تازه نشان می دهند این واکسن ها نه تنها بدن را برای شناسایی ویروس ها آموزش می دهند، بلکه می توانند سیستم ایمنی را برای شناسایی و حمله به تومورهای سرطانی نیز تقویت کنند. این کشف می تواند مسیر درمان بسیاری از سرطان های مقاوم به درمان را تغییر دهد.

کشف غیرمنتظره دانشمندان درباره واکسن های mRNA

در سال های اخیر، پژوهشگران در حال بررسی توانایی مولکول های mRNA برای تحریک سیستم ایمنی بوده اند. در یکی از این مطالعات، تیمی به رهبری دکتر «الیاس سیور»، متخصص سرطان های کودکان، هنگام طراحی واکسن های mRNA برای بیماران مبتلا به تومور مغزی، به نتایجی شگفت انگیز رسیدند. آنان دریافتند که مولکول های mRNA می توانند سلول های ایمنی بدن را برای شناسایی سلول های توموری آموزش دهند، حتی زمانی که محتوای mRNA ارتباط مستقیمی با سرطان نداشته باشد.

این یافته باعث شد دانشمندان فرض کنند واکسن های mRNA کووید–19 مانند فایزر و مدرنا نیز ممکن است چنین اثر مشابهی داشته باشند. در نتیجه، آنان به سراغ داده های بیماران مبتلا به سرطان رفتند تا این فرضیه را به بوته آزمایش بسپارند.

نتایج تحقیق؛ پیوند میان واکسیناسیون و افزایش بقا

در این پژوهش که نتایج آن در مجله علمی Nature منتشر شده، سوابق بیش از هزار بیمار مبتلا به ملانوم و سرطان ریه در مراحل پیشرفته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیمارانی که در فاصله صد روز از شروع درمان خود واکسن های mRNA فایزر یا مدرنا را دریافت کرده بودند، بیش از دو برابر بیشتر از سایر بیماران در بازه سه ساله زنده ماندند.

حتی در بیمارانی که نوع تومورشان معمولاً در برابر درمان های ایمنی مقاوم است، افزایش قابل توجهی در نرخ بقا مشاهده شد. پژوهشگران گزارش کردند احتمال زنده ماندن این گروه تا پنج برابر بیشتر از بیمارانی بود که واکسن دریافت نکرده بودند. این ارتباط حتی پس از در نظر گرفتن عواملی چون شدت بیماری، سن، و وضعیت عمومی بدن همچنان برقرار ماند.

سازوکار احتمالی تأثیر واکسن بر سلول های سرطانی

یکی از بزرگ ترین چالش های ایمنی درمانی، ناتوانی سیستم ایمنی در شناسایی برخی تومورهاست. سلول های سرطانی می توانند با پنهان کردن نشانه های سطحی خود، از دید سیستم ایمنی مخفی بمانند. اما به نظر می رسد واکسن های mRNA با تحریک واکنش ایمنی قوی، این سد دفاعی را می شکنند.

این واکسن ها باعث می شوند سلول های ایمنی مانند سلول های T، به دنبال هر نوع مولکول غیرعادی در بدن بگردند. در نتیجه، تومورهایی که پیش تر غیرقابل تشخیص بودند، در معرض شناسایی و نابودی قرار می گیرند. چنین مکانیسمی می تواند توضیح دهد چرا حتی بیماران سرطانی واکسینه شده در مقایسه با بیماران واکسن نزده، پاسخ بهتری به درمان نشان داده اند.

پیوند واکسن های mRNA و آینده ایمنی درمانی

در دهه گذشته، ایمنی درمانی به یکی از مؤثرترین روش های مقابله با سرطان تبدیل شده است. این روش با تحریک سیستم ایمنی برای حمله به سلول های سرطانی، در بسیاری از موارد جان بیماران را نجات داده است. با این حال، در مورد برخی تومورها که برای سیستم ایمنی «نامرئی» باقی می مانند، اثربخشی این درمان محدود است.

اکنون یافته های جدید نشان می دهد واکسن های mRNA می توانند نقش کلیدی در حل این مشکل ایفا کنند. این واکسن ها احتمالاً تومورهای پنهان را برای سلول های ایمنی قابل مشاهده می کنند و بدین ترتیب به درمان های موجود کمک می کنند تا هدفمندتر عمل کنند. اگر این نتایج در کارآزمایی های بالینی آینده تأیید شود، واکسن های mRNA می توانند به ابزاری کم هزینه و قابل دسترس برای میلیون ها بیمار سرطانی در سراسر جهان تبدیل شوند.

گام بعدی؛ واکسن های شخصی سازی شده برای بیماران سرطانی

در حال حاضر، تیم های تحقیقاتی در سراسر جهان مشغول توسعه واکسن های mRNA شخصی سازی شده هستند. این واکسن ها با استفاده از نمونه کوچکی از تومور هر بیمار ساخته می شوند و الگوریتم های هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، بهترین پروتئین های هدف را برای تحریک سیستم ایمنی شناسایی می کنند.

به بیان ساده، واکسن هر بیمار کاملاً منحصربه‌فرد خواهد بود و بر اساس ویژگی های ژنتیکی تومور او طراحی می شود. این رویکرد می تواند آینده درمان سرطان را متحول کند و به جای روش های عمومی، راهکارهای درمانی اختصاصی برای هر فرد فراهم سازد.

کارآزمایی های آینده و اهمیت تحقیق

پژوهشگران اعلام کرده اند که در مرحله بعدی قصد دارند آزمایشی گسترده را بر روی بیماران مبتلا به سرطان ریه آغاز کنند تا اثربخشی واکسن های mRNA در کنار درمان های ایمنی مرسوم را ارزیابی کنند. هدف این است که مشخص شود آیا تزریق واکسن می تواند شانس موفقیت درمان های ضدسرطانی را افزایش دهد یا خیر.

نتایج این تحقیقات می تواند مسیر جدیدی در پزشکی مدرن باز کند؛ جایی که واکسن های mRNA نه تنها از بیماری های ویروسی پیشگیری می کنند، بلکه نقش فعال در مبارزه با سرطان نیز دارند.

نتیجه گیری

یافته های تازه نشان می دهند که فناوری mRNA فراتر از ابزاری برای کنترل بیماری های عفونی است و می تواند به سلاحی مؤثر در برابر سرطان تبدیل شود. این دستاورد علمی یادآور قدرت همکاری میان فناوری، زیست شناسی و پزشکی است.

در آینده ای نه چندان دور، ممکن است تزریق یک واکسن نه تنها ما را از ویروس ها محافظت کند، بلکه بدن را به سربازی آموزش دیده برای شکار سلول های سرطانی تبدیل کند. این همان افق نوینی است که پژوهش های mRNA در برابر دیدگان بشر گشوده اند.