آزمایش alt خون چیست ؟ تفسیر + علت بالا پایین بودن ALT

آزمایش ALT (آلانین آمینو ترانسفراز) یکی از آزمایشات خونی مهم است که به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت کبد و سایر عملکردهای بدن را ارزیابی کنند. این آنزیم به طور طبیعی در کبد یافت می‌شود و به عملکرد صحیح سلول‌های کبدی کمک می‌کند. اندازه‌گیری سطح ALT در خون می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات مختلفی مانند بیماری‌های کبدی، مصرف الکل، چاقی و دیگر اختلالات باشد. در این مقاله به طور جامع به مفهوم آزمایش ALT، نحوه تفسیر نتایج آن، و علل بالا یا پایین بودن سطح ALT خواهیم پرداخت.

آزمایش ALT چیست؟

آزمایش ALT به طور خاص برای اندازه‌گیری سطح آلانین آمینو ترانسفراز در خون انجام می‌شود. این آنزیم در بافت‌های مختلف بدن وجود دارد، اما بیشترین مقدار آن در کبد است. این آنزیم مسئول کمک به تبدیل آلانین (یک اسید آمینه) به پیروات (یک مولکول مهم در متابولیسم انرژی) است. در شرایطی که سلول‌های کبدی آسیب می‌بینند، ALT وارد جریان خون می‌شود و باعث افزایش سطح آن در آزمایش خون می‌گردد.

آزمایش ALT یکی از روش‌های اولیه برای ارزیابی سلامت کبد است. هنگامی که سطح ALT در خون بالا می‌رود، ممکن است نشان‌دهنده آسیب به کبد باشد. به همین دلیل این آزمایش معمولاً در کنار آزمایش‌های دیگر کبدی مانند AST (آسپارتات آمینو ترانسفراز) و ALP (فسفاتاز قلیایی) برای تشخیص دقیق‌تر مشکلات کبدی استفاده می‌شود.

چرا آزمایش ALT انجام میشود؟

آزمایش ALT به طور معمول به دلایل زیر انجام می‌شود:

• ارزیابی عملکرد کبد: یکی از اصلی‌ترین دلایل انجام آزمایش ALT، بررسی سلامت کبد و عملکرد آن است. افزایش یا کاهش سطح ALT می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف کبدی باشد.
• تشخیص بیماری‌های کبدی: مانند هپاتیت، سیروز کبدی، بیماری کبد چرب غیر الکلی، و حتی سرطان کبد.
• کنترل مصرف داروهای کبدی: برخی داروها ممکن است به کبد آسیب برسانند و سطح ALT را افزایش دهند. آزمایش ALT برای نظارت بر اثرات داروها در کبد انجام می‌شود.
• پایش وضعیت افراد با ریسک بالا: افرادی که سابقه مشکلات کبدی دارند یا به الکل و مواد مخدر وابسته هستند، ممکن است نیاز به آزمایش‌های دوره‌ای ALT داشته باشند.

تفسیر نتایج آزمایش ALT

نتایج آزمایش ALT به طور معمول بر حسب واحدهایی از آنزیم در هر لیتر خون (U/L) گزارش می‌شود. محدوده نرمال سطح ALT بسته به آزمایشگاه ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی سطح ALT در خون باید بین ۷ تا ۵۵ واحد در لیتر (U/L) باشد. هرگونه تغییر در این مقدار می‌تواند نشانه‌ای از مشکلی در کبد یا سایر بخش‌های بدن باشد.

آزمایش ALT بالا:

اگر سطح ALT در خون بالاتر از مقدار نرمال باشد، ممکن است نشانه‌ای از آسیب به کبد یا وجود یک بیماری کبدی باشد. این افزایش می‌تواند ناشی از مشکلاتی چون هپاتیت، بیماری کبد چرب غیر الکلی، سیروز کبدی، و حتی مصرف بیش از حد داروها و الکل باشد.

آزمایش ALT پایین:

اگر سطح ALT در خون پایین باشد، معمولاً به خودی خود نشانه نگرانی نیست. با این حال، در برخی موارد کاهش ALT می‌تواند نشان‌دهنده کمبود مواد مغذی، بیماری‌های ژنتیکی نادر یا مشکلاتی در عملکرد برخی ارگان‌ها باشد. در این مواقع، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی بیشتری را برای بررسی دقیق‌تر وضعیت فرد تجویز کند.

علل بالا بودن ALT

بالا رفتن سطح ALT می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در این بخش به علل شایع و نادر بالا بودن ALT پرداخته می‌شود.

بیماری‌ های کبدی

یکی از اصلی‌ترین دلایل بالا رفتن سطح ALT بیماری‌های کبدی است. بیماری‌هایی مانند:

• هپاتیت ویروسی (A, B, C): این ویروس‌ها باعث التهاب کبد می‌شوند که نتیجه آن بالا رفتن ALT است.
• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): در این بیماری، چربی در کبد تجمع پیدا می‌کند که می‌تواند باعث التهاب و بالا رفتن ALT شود.
• سیروز کبدی: این بیماری که معمولاً نتیجه مصرف مزمن الکل یا بیماری‌های دیگر است، می‌تواند به کبد آسیب جدی بزند و سطح ALT را بالا ببرد.
• التهاب کبد (هپاتیت): این التهاب ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها یا واکنش‌های ایمنی بدن می‌تواند باعث بالا رفتن سطح ALT شود.

مصرف الکل و داروها

مصرف بیش از حد الکل و بعضی داروها می‌تواند منجر به آسیب به کبد و افزایش سطح ALT شود. برخی داروها مانند استاتین‌ها (داروهای کاهش‌دهنده کلسترول)، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و داروهای ضد باکتری ممکن است تأثیرات مشابهی بر سطح ALT بگذارند.

چاقی و دیابت

افراد چاق یا مبتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر در معرض بیماری‌های کبدی مانند بیماری کبد چرب غیر الکلی هستند. این مشکلات می‌توانند موجب افزایش ALT شوند.

بیماری‌ های خودایمنی

بیماری‌های خودایمنی، مانند هپاتیت خودایمنی، زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به کبد حمله می‌کند. این بیماری‌ها می‌توانند باعث بالا رفتن سطح ALT شوند.

سایر علل

برخی از بیماری‌های نادر و اختلالات ژنتیکی می‌توانند باعث بالا رفتن سطح ALT شوند. به علاوه، آسیب‌های فیزیکی به کبد و ضربه‌ها نیز می‌توانند موجب افزایش این آنزیم شوند.

علل پایین بودن ALT

اگرچه بیشتر توجه به بالا بودن ALT جلب می‌شود، اما در برخی موارد پایین بودن آن نیز می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی باشد.

• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: کمبود برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین B6 می‌تواند منجر به کاهش سطح ALT در خون شود. این کمبود ممکن است بر عملکرد آنزیم‌های کبد تأثیر بگذارد.
• اختلالات ژنتیکی: برخی اختلالات ژنتیکی نادر می‌توانند بر سطح ALT تأثیر بگذارند و آن را به طور غیرطبیعی پایین بیاورند.
• بیماری‌های کبدی پیشرفته: در مراحل پیشرفته بیماری‌های کبدی مانند سیروز، ممکن است سطح ALT کاهش یابد، زیرا بافت کبدی آسیب‌دیده قادر به تولید آنزیم‌های مورد نیاز نیست.

راهکارهای پیشگیری و مدیریت

برای حفظ سطح ALT در محدوده نرمال، رعایت برخی نکات ضروری است. این اقدامات شامل:

• رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای سالم و پرهیز از چربی‌های اشباع و قندها می‌تواند به سلامت کبد کمک کند.
• اجتناب از الکل: مصرف محدود یا پرهیز از الکل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را کاهش دهد.
• مراقبت از داروها: مصرف داروها تحت نظر پزشک و با رعایت دوز مناسب از آسیب به کبد جلوگیری می‌کند.
• کنترل وزن و دیابت: حفظ وزن سالم و کنترل قند خون می‌تواند از مشکلات کبدی جلوگیری کند.

نتیجه‌ گیری

آزمایش ALT یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها برای ارزیابی سلامت کبد است. افزایش یا کاهش این آنزیم می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی در بدن باشد. تفسیر درست نتایج آزمایش ALT نیاز به توجه به تاریخچه پزشکی فرد و سایر آزمایش‌های مرتبط دارد. در صورت بروز علائم غیرعادی یا تغییرات در سطح ALT، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تکمیلی برای تشخیص دقیق و درمان به موقع ضروری است.