تحقیقات علمی در سال‌های اخیر نشان داده است که استفاده از فناوری mRNA دیگر محدود به مقابله با ویروس‌ها نیست و اکنون دانشمندان دانشگاه فلوریدا با طراحی یک واکسن جدید، امیدوارند که بتوانند از این فناوری برای آموزش سیستم ایمنی بدن در مبارزه با انواع تومورهای سرطانی استفاده کنند.
این واکسن نه‌تنها نیازی به روش‌های تهاجمی مانند شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا جراحی ندارد، بلکه توانایی هدف‌گیری گسترده سلول‌های سرطانی در نقاط مختلف بدن را دارد. در ادامه، با نحوه عملکرد این واکسن و یافته‌های کلیدی پژوهش آشنا می‌شویم.
واکسنی برای آموزش سیستم ایمنی در برابر همه سرطان ها
در گذشته بیشتر واکسن‌های سرطانی تنها روی نوع خاصی از سرطان تمرکز داشتند، اما این واکسن جدید به شکلی طراحی شده که بتواند واکنشی کلی در بدن ایجاد کرده و طیف گسترده‌ای از تومورها را شناسایی و نابود کند.
- این واکسن آزمایشی بر پایه فناوری mRNA ساخته شده است و شباهت‌هایی با واکسن‌های تولیدشده برای مقابله با ویروس کرونا دارد.
- بر خلاف واکسن‌های هدف‌دار، این واکسن به سیستم ایمنی آموزش می‌دهد تا سلول‌های توموری را همانند عوامل بیگانه تشخیص دهد و به آن‌ها حمله کند.
- به گفته دکتر الیاس سیور، متخصص سرطان کودکان و سرپرست تیم تحقیقاتی، این واکسن بدون اینکه برای نوع خاصی از تومور طراحی شده باشد، نتایج قابل توجهی در کاهش رشد تومورها نشان داده است.
- این یافته‌ها نشان می‌دهند که ممکن است بتوان واکسن‌هایی عمومی برای سرطان تولید کرد که بر اساس تقویت ایمنی بدن عمل کنند، نه شناسایی مولکول‌های اختصاصی تومور.
مکانیزم عملکرد واکسن mRNA در مبارزه با تومورها
فناوری mRNA که پیش‌تر در مقابله با بیماری‌های ویروسی مانند کووید ۱۹ مورد استفاده قرار گرفته بود، اکنون وارد فاز جدیدی از کاربرد شده است: درمان سرطان. در این واکسن خاص، تمرکز روی تحریک تولید پروتئین‌هایی در سلول‌های توموری است که به دیده شدن آن‌ها توسط سیستم ایمنی کمک می‌کند.
- واکسن با استفاده از کدهای mRNA، سلول‌های سرطانی را وادار می‌کند پروتئین PD‑L1 را بیشتر از حد معمول تولید کنند.
- این پروتئین باعث می‌شود تومور برای سلول‌های ایمنی آشکار شود، در نتیجه لنفوسیت‌های T به راحتی آن را شناسایی و نابود می‌کنند.
- برخلاف ایمنی‌درمانی‌های رایج که نیاز به تشخیص مولکولی دقیق دارند، این واکسن با تحریک یک پاسخ ایمنی کلی، توانسته به‌صورت غیرمستقیم سلول‌های سرطانی را به دام بیندازد.
- این فناوری نه‌تنها موجب تقویت عملکرد ایمنی ذاتی می‌شود، بلکه در صورت ترکیب با داروهای بازدارنده PD‑1/PD‑L1 می‌تواند تأثیر چندبرابری داشته باشد.
نتایج آزمایشگاهی: موفقیت چشم گیر روی انواع سرطان در مدل های حیوانی
آزمایش‌های پیش‌بالینی انجام شده روی موش‌ها نویدبخش موفقیت‌های بزرگی برای آینده درمان سرطان با استفاده از واکسن‌های mRNA هستند.
- در یکی از مدل‌های آزمایشی روی سرطان پوست (ملانوما)، تومورهایی که در برابر روش‌های قبلی مقاوم بودند، به طور کامل نابود شدند.
- در مدل‌های دیگر شامل سرطان مغز، استخوان و پوست نیز واکسن توانست بدون کمک هیچ درمان کمکی دیگر، اندازه تومورها را کاهش دهد یا آن‌ها را کاملاً از بین ببرد.
- واکنش سیستم ایمنی در این آزمایش‌ها بسیار قوی بود و موش‌هایی که واکسن دریافت کرده بودند، نسبت به بازگشت مجدد تومور مقاوم‌تر شدند.
- نتایج این پژوهش در نشریه معتبر Nature Biomedical Engineering منتشر شده و توجه جامعه علمی را به خود جلب کرده است.
سابقه و توسعه فناوری mRNA در زمینه درمان سرطان
استفاده از mRNA در علم پزشکی قدمتی چند ده‌ساله دارد، اما تا همین اواخر، مشکلاتی همچون ناپایداری mRNA و دشواری انتقال ایمن آن در بدن، مانع از استفاده گسترده از این فناوری می‌شد.
- تحقیقات اولیه در این حوزه به دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد، زمانی که محققان سعی کردند mRNA را برای تحریک سلول‌های ایمنی استفاده کنند.
- کشف نانوذرات چربی به عنوان ابزار حمل و محافظت از mRNA، این مشکل را حل کرد و زمینه‌ساز توسعه واکسن‌های mRNA کرونا شد.
- اکنون، همان فناوری با بهبودهایی جدید وارد عرصه درمان سرطان شده و امید تازه‌ای برای میلیون‌ها بیمار فراهم آورده است.
- علاوه بر دانشگاه فلوریدا، شرکت‌هایی مانند BioNTech، Moderna و CureVac نیز در حال توسعه واکسن‌هایی مشابه برای درمان اختصاصی یا عمومی سرطان هستند.
چشم انداز آینده: آغاز آزمایش های انسانی و امید به واکسن جهانی سرطان
اگرچه نتایج پیش‌بالینی بسیار امیدوارکننده هستند، اما برای تأیید نهایی، این واکسن باید مراحل آزمایش انسانی را با موفقیت پشت سر بگذارد.
- محققان دانشگاه فلوریدا اعلام کرده‌اند که نسخه اصلاح‌شده‌ای از واکسن برای ورود به فاز آزمایش انسانی آماده شده است.
- در صورت موفقیت این آزمایش‌ها، ممکن است شاهد تولید یک واکسن «جهانی» باشیم که برای بسیاری از سرطان‌ها کارآمد باشد.
- این رویکرد می‌تواند به‌خصوص در کشورهایی که دسترسی به درمان‌های گران‌قیمت و پیچیده ندارند، به عنوان راهکاری مقرون‌به‌صرفه و موثر مطرح شود.
- با حمایت‌های علمی، مالی و سیاسی، فناوری واکسن‌های mRNA می‌تواند در دهه آینده به یکی از اصلی‌ترین ستون‌های درمان سرطان تبدیل شود.
نتیجه گیری
تولید واکسن جدید mRNA توسط محققان دانشگاه فلوریدا نقطه عطفی در تاریخ درمان سرطان به شمار می‌رود.
این واکسن با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته mRNA، نه‌تنها تومورهای سرطانی را به‌طور مستقیم هدف نمی‌گیرد، بلکه سیستم ایمنی را آموزش می‌دهد تا خود در برابر سلول‌های سرطانی ایستادگی کند.
در صورت موفقیت در آزمایش‌های انسانی، این واکسن می‌تواند نخستین گام به سوی تولید واکسن عمومی سرطان باشد و امید تازه‌ای برای میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان به ارمغان بیاورد.
اولین دیدگاه را شما بنویسید