آمپول کتورولاک (Ketorolac) یکی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) است که به طور گسترده در درمان دردهای حاد استفاده می‌شود. این دارو به‌صورت تزریقی در محیط‌های بیمارستانی و گاهی سرپایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل قدرت تسکین‌دهندگی بالای آن، در کنترل دردهای پس از عمل جراحی یا دردهای شدید غیرجراحی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی علمی و کاربردی کتورولاک تزریقی، مکانیسم اثر، عوارض جانبی، موارد احتیاط و موارد مصرف آن خواهیم پرداخت.
کتورولاک چیست و چگونه عمل می کند؟
قبل از بررسی کاربردها و عوارض، درک عملکرد دارو در بدن اهمیت دارد. کتورولاک دارویی با اثرات ضدالتهاب، ضدتب و ضد درد است که با مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) در بدن عمل می‌کند.
آنزیم COX در مسیر تولید پروستاگلاندین‌ها نقش دارد؛ این ترکیبات شیمیایی در بروز التهاب، تب و احساس درد دخیل هستند. کتورولاک با مهار این آنزیم، موجب کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها می‌شود و در نتیجه، درد و التهاب تسکین می‌یابد. این دارو به‌ویژه در تسکین دردهای حاد و کوتاه‌مدت مؤثر است و در اغلب موارد، مصرف آن بیشتر از ۵ روز توصیه نمی‌شود.
موارد مصرف آمپول کتورولاک
آمپول کتورولاک در شرایط خاصی برای تسکین درد به‌صورت کوتاه‌مدت به کار می‌رود. استفاده از آن معمولاً محدود به محیط بیمارستانی است و زیر نظر پزشک انجام می‌شود.
- تسکین درد پس از جراحی: یکی از اصلی‌ترین کاربردهای کتورولاک، کنترل دردهای حاد پس از اعمال جراحی مانند سزارین، جراحی ارتوپدی یا لاپاراسکوپی است. اثربخشی سریع این دارو آن را به گزینه‌ای محبوب در این موارد تبدیل کرده است.
- دردهای شدید عضلانی یا اسکلتی: در برخی بیماران با درد شدید عضلانی، آرتروز یا آسیب‌های اسکلتی، پزشکان ممکن است به‌طور موقت از کتورولاک استفاده کنند.
- دردهای کلیوی (مانند سنگ کلیه): به دلیل خاصیت ضدالتهابی قوی، کتورولاک گاهی در تسکین درد سنگ کلیه یا دردهای کولیکی نقش دارد، البته با احتیاط و بررسی عملکرد کلیه.
- جایگزین موقت برای مخدرها: در شرایطی که استفاده از داروهای مخدر (اُپیوئیدها) ممکن نیست یا نیاز به کاهش مصرف آن‌ها وجود دارد، کتورولاک می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.
دوز مصرف و نحوه تزریق کتورولاک
دستور مصرف دارو باید به‌صورت اختصاصی توسط پزشک تعیین شود، اما اطلاعات کلی در مورد نحوه تجویز کتورولاک به شرح زیر است.
- دوز معمول برای بزرگسالان: دوز اولیه معمولاً ۳۰ میلی‌گرم به صورت تزریق عضلانی یا داخل وریدی است و بسته به نیاز، ممکن است هر ۶ ساعت تکرار شود. حداکثر دوز روزانه نباید از ۱۲۰ میلی‌گرم فراتر رود.
- طول مدت مصرف: استفاده از کتورولاک برای مدت بیش از ۵ روز توصیه نمی‌شود، زیرا با افزایش خطر عوارض گوارشی و کلیوی همراه است.
- در بیماران مسن یا با اختلال کلیه: در این بیماران معمولاً دوز کمتری تجویز می‌شود (مثلاً ۱۵ میلی‌گرم) و پایش دقیق‌تری لازم است.
عوارض جانبی آمپول کتورولاک
مانند بسیاری از داروهای NSAID، کتورولاک نیز ممکن است عوارضی ایجاد کند. شدت و احتمال این عوارض به دوز، مدت مصرف و شرایط بیمار بستگی دارد.
- عوارض گوارشی: استفاده طولانی‌مدت یا دوز بالا می‌تواند منجر به زخم معده، خونریزی گوارشی یا سوءهاضمه شود. این یکی از شایع‌ترین عوارض مصرف کتورولاک است.
- مشکلات کلیوی: کتورولاک می‌تواند جریان خون کلیوی را کاهش دهد و عملکرد کلیه را مختل کند، به‌ویژه در بیماران کم‌آب یا با بیماری زمینه‌ای کلیوی.
- عوارض قلبی‌عروقی: اگرچه خطر آن کمتر از برخی NSAIDهای دیگر است، مصرف طولانی‌مدت می‌تواند باعث افزایش فشار خون یا تشدید نارسایی قلبی شود.
- واکنش‌های آلرژیک: در برخی افراد، مصرف کتورولاک ممکن است با کهیر، تنگی نفس یا شوک آنافیلاکتیک همراه باشد که نیاز به قطع فوری دارو دارد.
- تأثیر بر پلاکت‌ها و خونریزی: کتورولاک ممکن است زمان خونریزی را افزایش دهد، بنابراین در افرادی که در معرض خونریزی هستند یا تحت عمل جراحی قرار دارند، باید با احتیاط مصرف شود.
موارد منع مصرف و احتیاط
پیش از تجویز کتورولاک، پزشک باید موارد خاصی را در نظر بگیرد. مصرف این دارو در برخی شرایط می‌تواند خطرناک باشد.
- بیماری‌های گوارشی فعال: در بیماران مبتلا به زخم فعال یا خونریزی گوارشی، مصرف کتورولاک ممنوع است.
- نارسایی کلیه: در بیماران با عملکرد ضعیف کلیه، دارو می‌تواند وضعیت را وخیم‌تر کند.
- دوران بارداری و شیردهی: مصرف کتورولاک در سه‌ماهه سوم بارداری ممنوع است، زیرا ممکن است باعث بسته شدن زودهنگام مجرای شریانی جنین شود. در دوران شیردهی نیز باید با احتیاط زیاد مصرف شود.
- سابقه حساسیت به NSAIDها: در صورتی که بیمار سابقه واکنش حساسیتی به سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی دارد، مصرف کتورولاک توصیه نمی‌شود.
تداخلات دارویی کتورولاک
مصرف همزمان کتورولاک با برخی داروها ممکن است باعث افزایش خطر عوارض شود یا اثرات دارویی را کاهش دهد. توجه به این نکات ضروری است.
- داروهای ضدانعقاد (مثل وارفارین): خطر خونریزی در صورت مصرف همزمان افزایش می‌یابد.
- داروهای ضدفشار خون: NSAIDها ممکن است اثر داروهای ضدفشار خون مانند ACE-I یا ARB را کاهش دهند.
- لیتیم: کتورولاک می‌تواند سطح پلاسمایی لیتیم را افزایش داده و باعث مسمومیت شود.
- سایر NSAIDها یا آسپرین: مصرف همزمان چند داروی ضدالتهاب می‌تواند عوارض کلیوی و گوارشی را تشدید کند.
مصرف کتورولاک باید صرفاً تحت نظر پزشک و برای مدت زمان کوتاه باشد. استفاده خودسرانه از این دارو می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. همچنین توصیه می‌شود در صورت بروز علائم مشکوک مانند درد شکم، خون در ادرار یا واکنش‌های آلرژیک، مصرف دارو فوراً قطع و به پزشک مراجعه شود.
نتیجه گیری
آمپول کتورولاک یکی از مؤثرترین داروها برای تسکین دردهای حاد است که با مهار التهاب، به بهبود شرایط بیماران کمک می‌کند. با این حال، مصرف آن نیازمند احتیاط ویژه و بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار است. اطلاع‌رسانی درست به بیماران درباره نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی، نقش مهمی در ایمنی استفاده از این دارو دارد.
اولین دیدگاه را شما بنویسید