هشدار نادیده گرفته‌ شده: سلامت روانی کودکان را جدی بگیرید

بسیاری از اختلالات روانی که در دوران بزرگسالی به‌طور جدی و پیچیده نمایان می‌شوند، ریشه در دوران کودکی دارند. در حالی که اغلب والدین بر رشد جسمانی و تحصیلی فرزند خود تمرکز می‌کنند، تغییرات رفتاری و روانی که ممکن است در کودک بروز کند، غالباً نادیده گرفته می‌شوند. از آنجا که کودکان معمولاً قادر به بیان مشکلات روانی خود نیستند، اختلالات روانی در این دوران می‌تواند به شکل پنهانی پیشرفت کند و در آینده پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، توجه به هشدارهای اولیه و تشخیص سریع مشکلات روانی در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. متخصصان سلامت روان توصیه می‌کنند که والدین باید به هرگونه تغییر رفتاری، حتی جزئی، در کودکان خود حساس باشند.

اختلالات روانی در دوران کودکی: شناسایی زودهنگام برای پیشگیری از مشکلات آینده

در صورتی که اختلالات روانی در دوران کودکی تشخیص داده نشوند، می‌توانند در بزرگسالی منجر به مشکلاتی جدی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیتی و حتی اختلالات رفتاری شدید شوند. از آنجا که کودکان قدرت بیان احساسات خود را ندارند، باید به دقت رفتارهای آن‌ها بررسی شود تا نشانه‌های احتمالی مشکلات روانی شناسایی گردد. دکتر اشرف تشکری، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، بر این نکته تاکید دارد که تغییرات رفتاری در کودکان می‌تواند نشانه‌هایی از اختلالات روانی باشد که در صورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان هستند.

علائم هشداردهنده روانی در کودکان که نباید نادیده گرفته شوند

کودکان در بیان مشکلات روانی خود محدودیت‌های زیادی دارند و این مسأله می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در تشخیص زودهنگام اختلالات روانی شود. به همین دلیل، والدین باید به تغییرات رفتاری، علائمی که به‌طور غیرعادی در فرزند خود مشاهده می‌کنند، توجه ویژه‌ای داشته باشند. در اینجا به برخی از علائم هشداردهنده‌ای که می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات روانی در کودکان باشد، اشاره می‌کنیم:

• تاخیر در رشد زبان و مهارت‌های اجتماعی: یکی از اولین علائم اختلالات روانی در کودکان می‌تواند تأخیر در رشد زبان و مهارت‌های اجتماعی باشد. این مشکل می‌تواند نشان‌دهنده اضطراب، اختلالات یادگیری یا اختلالات رفتاری دیگر باشد.
• اضطراب و ترس‌های غیرمنطقی: ترس‌های غیرعادی که کودک نمی‌تواند آن‌ها را توجیه کند، می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات اضطرابی باشد. این ترس‌ها ممکن است به‌ویژه در شرایطی که کودک احساس تهدید می‌کند، بروز یابند.
• تغییرات خلقی شدید: نوسانات خلقی غیرعادی و شدید، مانند افسردگی و تحریک‌پذیری زیاد، می‌تواند از علائم اختلالات روانی مانند افسردگی یا اختلالات دوقطبی باشد.

تغییرات رفتاری دیگر که باید جدی گرفته شوند

در کنار علائم روانی و رفتاری که در بالا اشاره شد، برخی دیگر از تغییرات ساده نیز می‌توانند نشان‌دهنده اختلالات روانی در کودکان باشند. این تغییرات، هرچند که ممکن است ظاهراً بی‌اهمیت به نظر برسند، می‌توانند هشدارهایی برای والدین باشند تا نسبت به سلامت روانی فرزند خود حساس‌تر شوند:

• بی‌خوابی یا پرخوابی: اختلالات خواب یکی از علائم شایع اختلالات روانی در کودکان است. اگر کودک شما بی‌خواب است یا به‌طور غیرطبیعی زیاد می‌خوابد، این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از اضطراب، افسردگی یا اختلالات روانی دیگر باشد.
• کاهش یا افزایش اشتها: تغییرات شدید در الگوهای غذایی کودک، مانند از دست دادن اشتها یا مصرف بیش از حد غذا، می‌تواند مرتبط با اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب باشد.
• پرخاشگری شدید: رفتارهای پرخاشگرانه و عصبانیت زیاد در کودکان باید جدی گرفته شود. اگر کودک در برابر مسائل کوچک به شدت واکنش نشان دهد یا به دیگران آسیب برساند، این مسأله می‌تواند ناشی از مشکلات روانی باشد که نیاز به درمان دارند.

عوامل تأثیرگذار در بروز اختلالات روانی در کودکان

دکتر اشرف تشکری به این نکته اشاره می‌کند که عوامل مختلفی می‌توانند در بروز اختلالات روانی در کودکان نقش داشته باشند. این عوامل شامل مسائل زیستی، ژنتیکی، محیطی و اجتماعی می‌شوند. برخی از عوامل مؤثر عبارتند از:

• محیط خانواده: محیط خانوادگی ایمن و حمایتی می‌تواند به رشد روانی سالم کودک کمک کند. والدینی که نسبت به رفتارهای فرزند خود توجه نشان می‌دهند و در صورت نیاز، کمک تخصصی دریافت می‌کنند، شانس کمتری دارند که فرزندشان دچار اختلالات روانی شود.
• گروه همسالان: تعاملات کودک با همسالان خود نیز می‌تواند تأثیر زیادی بر وضعیت روانی او داشته باشد. مشکلاتی مانند انزوای اجتماعی یا فشارهای گروهی می‌تواند بر سلامت روان کودک تأثیرگذار باشد.
• آلودگی‌های محیطی: آلودگی‌های محیطی مانند آلودگی هوا و سروصدا نیز می‌توانند عواملی در بروز مشکلات روانی در کودکان باشند.

اهمیت تشخیص زودهنگام و مداخلات درمانی

دکتر تشکری تأکید می‌کند که تشخیص زودهنگام اختلالات روانی در کودکان می‌تواند روند درمان را تسریع کند و از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند. در صورتی که این اختلالات به‌موقع شناسایی شوند، می‌توان با مداخلات روان‌درمانی و دارویی، وضعیت کودک را بهبود بخشید. والدین باید با دقت به رفتارهای فرزند خود توجه کنند و در صورت مشاهده علائم هشداردهنده، به سرعت با یک روانپزشک کودک مشاوره کنند.

نتیجه‌ گیری

اختلالات روانی در کودکان باید جدی گرفته شوند. نادیده گرفتن تغییرات رفتاری یا روانی کودک می‌تواند در آینده تبعات جدی به دنبال داشته باشد. از این رو، والدین باید نسبت به علائم هشداردهنده حساس باشند و در صورت نیاز، با متخصصان روانپزشکی کودک مشورت کنند. ایجاد یک رابطه امن و محبت‌آمیز بین والدین و کودک، همراه با حمایت روانی مناسب، می‌تواند به پیشگیری از مشکلات روانی در دوران بزرگسالی کمک کند و رشد سالم روانی کودک را تضمین نماید.