شکر یکی از مواد اصلی در رژیم غذایی بسیاری از افراد است، اما مصرف بیش از حد آن میتواند پیامدهای منفی زیادی برای سلامتی داشته باشد. این موضوع منجر به تلاش برای پیدا کردن جایگزینهای سالمتر برای شکر شده است. در این راستا، شیرینکنندههای مصنوعی و کمکالری به عنوان گزینههایی برای کاهش مصرف شکر به بازار عرضه شدهاند. با این حال، سوالات زیادی درباره ایمنی و تاثیرات این شیرینکنندهها بر سلامت بدن وجود دارد. در این مقاله، به بررسی این جایگزینها، مزایا و معایب آنها خواهیم پرداخت.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) مصرف روزانه شکر را ۵ تا ۱۰ درصد از کل انرژی دریافتی توصیه میکند، که معادل تقریباً پنج قاشق چایخوری شکر است. با این حال، مصرف جهانی شکر در سالهای اخیر به طرز چشمگیری افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۳، مصرف شکر به ۱۷۷.۳۳ میلیون تن رسید که بسیار فراتر از توصیههای بهداشتی است. این مصرف بالا نگرانیهای زیادی را در خصوص اثرات منفی شکر بر سلامت ایجاد کرده است.
مصرف زیاد شکر میتواند به مشکلات مختلفی همچون دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی، چاقی و مشکلات دندانی منجر شود. بنابراین، کاهش مصرف شکر یکی از اهداف اصلی در سلامت عمومی به شمار میرود.
در پی نگرانیها از مصرف زیاد شکر، شیرینکنندههای مصنوعی و کمکالری به عنوان جایگزینهایی برای شکر معرفی شدهاند. این شیرینکنندهها معمولاً به کسانی که میخواهند مصرف شکر خود را کاهش دهند، این امکان را میدهند که از طعم شیرین غذاها لذت ببرند بدون اینکه کالری اضافی وارد بدن کنند. از جمله شیرینکنندههای مصنوعی محبوب میتوان به آسپارتام، آسهسولفام-کا، سوکرالوز و استویا اشاره کرد.
شیرینکنندههای مصنوعی طعم بسیار شیرینتری نسبت به شکر دارند و معمولاً در مقدار بسیار کمی بهکار میروند. این ویژگی آنها را برای استفاده در انواع نوشیدنیها، دسرها و دیگر محصولات غذایی مناسب میسازد.
یکی از بزرگترین مزایای شیرینکنندههای مصنوعی کاهش کالری دریافتی است. این شیرینکنندهها برای افرادی که قصد کاهش وزن یا کنترل قند خون خود را دارند، گزینهای ایدهآل هستند. همچنین، این شیرینکنندهها باعث افزایش سطح قند خون نمیشوند، بنابراین برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که به دنبال مدیریت قند خون خود هستند، مفید هستند.
در کنار این مزایا، شیرینکنندههای مصنوعی به تولیدکنندگان این امکان را میدهند که طعم شیرینی را بدون نیاز به شکر در محصولات خود حفظ کنند. این امر باعث میشود که محصولات به راحتی قابل تولید و مصرف باشند، در حالی که کمتر از شکر استفاده میشود.
با وجود مزایای شیرینکنندههای مصنوعی، نگرانیهایی درباره تأثیرات طولانیمدت آنها بر سلامت وجود دارد. یکی از نگرانیهای بزرگ، تاثیر این شیرینکنندهها بر میکروبیوتای روده است. تحقیقات نشان میدهند که شیرینکنندههای مصنوعی میتوانند ترکیب باکتریهای مفید روده را تغییر دهند و به ایجاد عدم تعادل در میکروبیوم روده (دیسبیوز) منجر شوند.
این تغییرات ممکن است به مشکلات متابولیکی مانند افزایش وزن، اختلال در پاسخ به انسولین و مشکلات گوارشی منجر شود. بهویژه در افرادی که از این شیرینکنندهها به طور مداوم استفاده میکنند، تأثیرات منفی آنها ممکن است برجستهتر شود.
پروفسور صدف نهیر ال، استاد گروه مهندسی مواد غذایی در دانشگاه اژه، اشاره کرده است که استفاده از شیرینکنندههای مصنوعی مانند آسپارتام، آسهسولفام-کا و الکلهای قندی ممکن است بر متابولیسم بدن تأثیر بگذارد. این شیرینکنندهها اگرچه کالری کمی دارند، اما برخی از آنها میتوانند با تغییرات در میکروبیوتای روده موجب اختلال در فرآیندهای متابولیک شوند.
نتایج تحقیقات مختلف نشان داده است که این شیرینکنندهها میتوانند تأثیرات مختلفی روی سلامت روده و متابولیسم افراد داشته باشند. برای مثال، ممکن است باعث افزایش حساسیت به انسولین، تغییرات در پاسخهای هورمونی و اختلال در سیستم ایمنی شوند.
علاوه بر شیرینکنندههای مصنوعی و الکلهای قندی، محققان به روشهای جدیدی برای کاهش محتوای شکر در غذاها پرداختهاند. یکی از این روشها، کاهش قند آنزیمی است که با استفاده از آنزیمها، شکر موجود در مواد غذایی تجزیه میشود. این روش علاوه بر حفظ شیرینی طبیعی، کالری را نیز کاهش میدهد.
همچنین، روشهایی مانند استفاده از ترکیبات مکمل برای افزایش شیرینی درکشده بدون افزایش محتوای قند در غذاها به کار گرفته میشوند. ترکیب شکر با طعمهای مکملی مانند دارچین، وانیل یا اسیدیته، میتواند بدون افزودن قند، شیرینی غذاها را تقویت کند.
رژیمهای بدون گلوتن ممکن است از نظر تغذیهای کمبودهایی داشته باشند، زیرا این غذاها معمولاً پروتئین، فیبر و قند کمتری دارند. بنابراین، استفاده از شیرینکنندههای مصنوعی یا الکلهای قندی مانند زایلیتول در محصولات بدون گلوتن برای تقویت طعم و بافت ضروری به نظر میرسد.
با این حال، مصرف زیاد این شیرینکنندهها ممکن است منجر به مشکلات گوارشی مانند نفخ یا ناراحتی معده شود. علاوه بر این، وجود این مواد در بستهبندیهای غذایی گاهی بهدرستی اعلام نمیشود، که این میتواند انتخاب مصرفکننده را پیچیده کند.
با پیشرفتهای جدید در علم مواد غذایی، بسیاری از محققان در حال کار بر روی توسعه شیرینکنندههای طبیعی و کمکالری هستند که طعم و لذت را به همراه داشته باشند. این شیرینکنندهها ممکن است با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین بهینهسازی شوند تا طعم دلپذیر و سالمتر را برای انواع غذاها و نوشیدنیها فراهم کنند.
این پیشرفتها ممکن است به توسعه محصولات طبیعیتر و بدون قند کمک کند و نگرانیهای سلامتی مرتبط با شیرینکنندههای مصنوعی را کاهش دهد.
در حالی که شیرینکنندههای مصنوعی به عنوان یک جایگزین کمکالری برای شکر معرفی شدهاند، نگرانیهای زیادی در مورد تأثیرات بلندمدت آنها بر سلامت وجود دارد. این شیرینکنندهها ممکن است مشکلاتی برای میکروبیوتای روده و متابولیسم بدن ایجاد کنند. در عین حال، با توجه به تقاضای فزاینده برای محصولات سالمتر، پژوهشها و نوآوریهای جدید در زمینه شیرینکنندههای طبیعی و کمکالری میتواند راهحلی برای کاهش مصرف شکر و بهبود سلامت عمومی ارائه دهد. ایجاد تعادل مناسب میان طعم و سلامتی همچنان یکی از چالشهای مهم در صنعت غذا به شمار میرود.
اولین دیدگاه را شما بنویسید