وزن بدن یکی از شاخص‌های مهم سلامت است، اما همیشه باورهای رایج درباره خطرات چاقی و لاغری دقیق نیستند. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که افراد بسیار لاغر ممکن است بیش از کسانی که کمی اضافه وزن دارند، در معرض خطر مرگ زودهنگام قرار بگیرند. این مقاله با بررسی نتایج یک مطالعه بزرگ دانمارکی، به بررسی رابطه بین شاخص توده بدنی، سلامت و خطر مرگ زودهنگام می‌پردازد و دلایل احتمالی آن را تحلیل می‌کند.
مطالعه بزرگ دانمارکی و یافته های کلیدی
در یک تحقیق گسترده در دانمارک، محققان بیمارستان دانشگاهی آرهوس داده‌های بیش از ۸۵ هزار بزرگسال را مورد بررسی قرار دادند تا رابطه بین BMI و خطر مرگ زودهنگام را تحلیل کنند.
- نتیجه نشان داد که ارتباط بین BMI و مرگ زودهنگام به شکل U است؛ یعنی هم BMI بسیار پایین و هم BMI بسیار بالا می‌تواند خطر مرگ را افزایش دهد.
- نکته شگفت‌انگیز این بود که بیشترین خطر در افراد بسیار لاغر مشاهده شد. افرادی با BMI زیر ۱۸.۵ تقریباً سه برابر بیشتر از افراد با BMI سالم (۲۲.۵ تا ۲۴.۹) در معرض مرگ زودهنگام قرار داشتند.
- در مقابل، افرادی که BMI آنها بین ۲۵ تا ۳۵ بود (محدوده اضافه وزن و چاقی درجه یک)، افزایش قابل توجهی در خطر مرگ مشاهده نشد.
این یافته‌ها برخلاف تصور عمومی است که چاقی را بزرگ‌ترین عامل مرگ زودهنگام می‌داند و توجه به سلامت افرادی با وزن پایین را ضروری می‌سازد.
چرا لاغری شدید می تواند خطرناک باشد؟
این نتایج ممکن است در نگاه اول عجیب به نظر برسند، اما دلایل پزشکی منطقی دارند:
- ذخایر چربی و مقابله با بیماری‌ها: داشتن مقداری چربی در بدن می‌تواند در شرایط بیماری‌های حاد یا درمان‌های سنگین مانند شیمی‌درمانی، به بدن کمک کند تا انرژی و مقاومت بیشتری داشته باشد. افراد بسیار لاغر ممکن است توانایی مقابله با استرس‌های فیزیولوژیکی را نداشته باشند.
- کاهش وزن ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای: کاهش وزن ناخواسته و BMI پایین ممکن است اولین نشانه بیماری‌های پنهان مانند سرطان، دیابت نوع یک یا اختلالات غده تیروئید باشد. در چنین مواردی، BMI پایین علامتی برای یک مشکل جدی و نه نشانه سلامتی است.
- مزایای چاقی ملایم در دنیای مدرن: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی با کمی اضافه وزن ممکن است در برابر بیماری‌های قلبی یا عفونت‌ها مقاومت بیشتری داشته باشند، به‌ویژه وقتی که مراقبت‌های پزشکی پیشرفت کرده است.
محدودیت ها و نقد ابزار BMI
این مطالعه بار دیگر نشان می‌دهد که شاخص توده بدنی BMI یک معیار خام و محدود برای سنجش سلامت فردی است:
- BMI تفاوت بین عضله و چربی بدن، توزیع چربی در بدن و سبک زندگی را در نظر نمی‌گیرد.
- همچنین عوامل ژنتیکی، نژادی، قومیتی و رژیم غذایی در این شاخص لحاظ نشده‌اند.
- از آنجا که این معیار دو قرن پیش طراحی شده، استفاده از آن برای قضاوت سلامت در شرایط امروز نیازمند بازنگری و تکمیل با ابزارهای مدرن مانند اندازه‌گیری چربی بدن، شاخص‌های التهابی و سطح فعالیت فیزیکی است.
محققان پیشنهاد می‌کنند با توجه به پیشرفت‌های پزشکی و کنترل بیماری‌های مرتبط با چاقی، شاید لازم باشد محدوده BMI «سالم» به سمت بالا بازنگری شود.
پیامد های عملی و توصیه ها
با توجه به این نتایج، برخی توصیه‌های مهم برای افراد با BMI پایین مطرح می‌شود:
- پایش منظم وزن و تغذیه: کاهش وزن ناخواسته باید سریعاً بررسی شود و ممکن است نیاز به مشاوره پزشکی و آزمایش‌های تکمیلی باشد.
- تغذیه مناسب و متعادل: حتی اگر فرد لاغر است، دریافت کالری کافی و ریزمغذی‌های لازم برای عملکرد سیستم ایمنی و حفظ توده عضلانی حیاتی است.
- آگاهی از بیماری‌های زمینه‌ای: افرادی که به‌صورت ناگهانی لاغر می‌شوند باید از نظر بیماری‌های مزمن و پنهان بررسی شوند، تا BMI پایین به‌عنوان یک زنگ خطر مورد توجه قرار گیرد.
نتیجه گیری
این مطالعه بزرگ دانمارکی نشان می‌دهد که BMI پایین می‌تواند خطر مرگ زودهنگام را بیش از اضافه وزن افزایش دهد. یافته‌ها تأکید می‌کنند که لاغری شدید ممکن است نشانه مشکلات پنهان سلامتی باشد و BMI تنها ابزار محدودی برای ارزیابی وضعیت بدن است.
شناخت درست این ارتباط و پیگیری منظم سلامت، به افراد کمک می‌کند تا ریسک مرگ زودهنگام را کاهش دهند و سبک زندگی سالم‌تری داشته باشند. یافته‌های این پژوهش در انجمن اروپایی مطالعات دیابت (EASD) ارائه شده است و چشم‌اندازی جدید در فهم رابطه بین وزن بدن و سلامت انسان فراهم می‌کند.
اولین دیدگاه را شما بنویسید