آیا تب برفکی از گوشت و شیر به انسان منتقل می شود؟ بررسی علمی یک نگرانی رایج

مساله انتقال تب برفکی از دام به انسان، همیشه با موج های خبری این بیماری دوباره مطرح می شود. بسیاری از مصرف کنندگان نگران این هستند که آیا امکان انتقال ویروس از طریق گوشت، شیر یا لبنیات وجود دارد یا خیر. این نگرانی ها معمولا با مشاهده موارد بیماری در دامداری ها یا کشورهای همسایه شدت می گیرد. در این مقاله به شکلی دقیق و علمی بررسی می کنیم که آیا این بیماری برای انسان خطر دارد یا نه، و چه شرایطی آن را بی خطر یا بالقوه خطر ساز می کند.

تب برفکی چیست و چگونه منتقل می شود؟

پیش از آنکه به موضوع انتقال به انسان بپردازیم، لازم است ماهیت این بیماری روشن شود. تب برفکی یک بیماری ویروسی بسیار مسری در میان دام های سم دو تایی است که می تواند خسارت اقتصادی شدید ایجاد کند. این بیماری در حیوانات علائمی مانند تب، تاول های دهانی، کاهش اشتها و التهاب پستان ایجاد می کند.

ویروس تب برفکی تمایل بسیار کمی به آلوده کردن انسان دارد و توان تکثیر آن در بدن انسان نزدیک به صفر است. در طول تاریخ فقط چند مورد استثنایی از ابتلای انسان گزارش شده است که آن هم مستقیم و از طریق تماس فیزیکی با دام آلوده بوده است.

در نتیجه اساس این بیماری در میان دام ها می چرخد و از نظر علمی یک بیماری دامی محسوب می شود، نه یک تهدید انسانی گسترده.

آیا مصرف شیر می تواند ویروس تب برفکی را منتقل کند؟

پیش از پاسخ قطعی، لازم است بدانیم که ویروس ممکن است در شیر دام آلوده وجود داشته باشد. اما وجود ویروس به معنای خطر برای انسان نیست، زیرا ویروس تب برفکی نسبت به حرارت بسیار حساس است.

پاستوریزه کردن شیر، که یک فرایند حرارتی استاندارد در صنایع لبنی است، ویروس را به طور کامل غیرفعال می کند. به همین دلیل محصولات لبنی صنعتی، از جمله شیر، ماست، پنیر و سایر لبنیات پاستوریزه، هیچ خطری برای مصرف کننده ندارند.

نکات مهم درباره شیر و لبنیات

پیش از پرداختن به موارد جزئی، بد نیست بدانیم که حساسیت ویروس به حرارت به قدری است که حتی حرارت نسبتا پایین نیز آن را از بین می برد. همچنین تاکنون هیچ گزارش تایید شده ای از انتقال بیماری از طریق مصرف لبنیات وجود نداشته است.
اکنون به موارد اصلی می پردازیم:

• شیر پاستوریزه کاملا ایمن است، زیرا دمای بالای هفتاد درجه، ویروس را نابود می کند.
• مصرف لبنیات سنتی که حرارت ندیده باشد، در مناطق آلوده ممکن است احتمال بسیار اندکی از تماس با ویروس ایجاد کند.
• هیچ مورد تایید شده ای در جهان وجود ندارد که مصرف کننده از طریق لبنیات خام به این بیماری مبتلا شده باشد.
• تنها خطر بالقوه در شیر خام، آلودگی باکتریایی است، نه ویروس تب برفکی.

وضعیت گوشت دام؛ آیا گوشت پخته شده خطر دارد؟

در مورد گوشت نیز شرایط تقریبا مشابه است. ویروس ممکن است روی سطح بافت دام آلوده وجود داشته باشد، اما حرارت پخت آن را کاملا غیرفعال می کند.
پخت کامل گوشت در دمای بالاتر از هفتاد درجه در تمام بخش های بافت، باعث نابودی ویروس و تمام عوامل بیماری زا می شود.

حقایق مهم درباره مصرف گوشت

گوشت پخته همیشه امن بوده است و مطالعات دامپزشکی این موضوع را تایید کرده اند. نگرانی های جامعه اغلب ناشی از ترس عمومی است نه خطر واقعی.

برای درک بهتر، نکات زیر ارائه می شود:

• گوشت پخته شده، حتی اگر متعلق به دام بیمار باشد، ویروس تب برفکی را منتقل نمی کند.
• تنها کسانی که در کشتارگاه یا هنگام قطعه کردن گوشت خام آلوده با زخم باز تماس دارند ممکن است تحریک پوستی یا عفونت موضعی بگیرند.
• این افراد نیز هرگز دچار بیماری سیستمیک تب برفکی نمی شوند، بلکه واکنش پوستی محدود تجربه می کنند.
• گوشت منجمد وارداتی یا داخلی نیز با پخت کامل کاملا امن است.

چرا تب برفکی برای انسان خطرناک محسوب نمی شود؟

برای درک چرایی بی خطر بودن این بیماری برای انسان، باید به ساختار ویروس توجه کرد. ویروس تب برفکی توانایی تکثیر در سلول های انسانی را ندارد.

سلول های بدن انسان فاقد شرایط زیستی لازم برای فعال شدن این ویروس هستند، به همین دلیل حتی در موارد بسیار نادر تماس مستقیم نیز بیماری شدید ایجاد نمی شود.

چند نکته علمی مهم

مطالعات ویروس شناسی به خوبی توضیح داده اند که علت محدودیت میزبان در این ویروس، گیرنده های سلولی خاص و نیاز به حرارت بدنی متفاوت است.

بنابراین:

• بدن انسان محیط مناسبی برای تکثیر این ویروس نیست.
• بیماری اساسا مخصوص دام است و یک تهدید اقتصادی است، نه انسانی.
• حتی در شرایط اپیدمی، مصرف کنندگان نگران انتقال از مواد غذایی نباشند.
• مسیرهای بالقوه خطر تنها شامل تماس مستقیم با دام آلوده است.

نکته مهم درباره زخم های پستان در دام های مبتلا

هنگامی که پستان دام به دلیل تاول های ویروسی آسیب می بیند، زمینه برای رشد باکتری های فرصت طلب فراهم می شود. این مساله می تواند باعث التهاب پستان در دام شود.

این موضوع ارتباطی به خطر انتقال ویروس به انسان ندارد، اما ممکن است کیفیت شیر خام دام آلوده را کاهش دهد.

نکاتی پیرامون آلودگی های ثانویه

این بخش گاهی باعث سوء برداشت می شود. مردم تصور می کنند مشکلات باکتریایی ناشی از ماستیت، همان ویروس تب برفکی است، در حالی که این دو کاملا متفاوت هستند.

• ماستیت ناشی از باکتری است و ربطی به ویروس تب برفکی ندارد.
• شیر دام مبتلا به ماستیت نیز پس از پاستوریزاسیون کاملا ایمن می شود.
• تنها خطر بالقوه برای مصرف کننده، نوشیدن شیر خام است.
• لبنیات صنعتی تحت کنترل شدید بهداشتی هستند.

جمع بندی علمی و نتیجه گیری

با توجه به شواهد علمی و تجربیات جهانی، تب برفکی یک بیماری دامی است و برای انسان تهدید به حساب نمی آید. مسیرهای انتقال این بیماری به انسان بسیار محدود و نادر هستند و از طریق مصرف گوشت پخته و لبنیات پاستوریزه هیچ خطری وجود ندارد. آسیب اصلی این بیماری اقتصادی است و دامداران، تولید کنندگان و نظام دامپزشکی را درگیر می کند، نه مصرف کنندگان را.