استخوانها ستونهای پنهان بدناند؛ سازههایی زنده که شکل، استقامت و توان حرکتی ما را ممکن میکنند. اما این بافت زنده اگر به درستی تغذیه و مراقبت نشود، آرامآرام ضعیف میشود و سرانجام به بیماری خاموش و شایع «پوکی استخوان» منجر میگردد. پوکی استخوان یا Osteoporosis زمانی رخ میدهد که سرعت تخریب استخوان از ساخت آن پیشی بگیرد، در نتیجه تراکم استخوان کاهش مییابد و خطر شکستگی افزایش پیدا میکند.
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند و این آمار رو به افزایش است. در ایران نیز حدود یکسوم زنان و یکپنجم مردان بالای ۵۰ سال درجاتی از کاهش تراکم استخوان دارند. دلیل اصلی این مسئله، سبک زندگی مدرن و تغذیه نادرست است که به تدریج ساختار استخوانها را تضعیف میکند.
در ادامه، با هفت اشتباه رایج که سلامت استخوانها را تهدید میکنند آشنا میشویم و میبینیم چگونه میتوان با اصلاح عادتها، از پیری زودرس استخوانها جلوگیری کرد.
کلسیم اساسیترین ماده معدنی برای تشکیل و حفظ استحکام استخوانهاست. حدود ۹۹ درصد از کل کلسیم بدن در استخوانها و دندانها ذخیره میشود. هنگامی که دریافت غذایی کلسیم کافی نباشد، بدن برای حفظ عملکرد حیاتی خود مانند انقباض عضلات و لخته شدن خون، کلسیم را از استخوانها برداشت میکند. این فرآیند در درازمدت باعث تضعیف و پوکی استخوان میشود.
تحقیقات نشان میدهد افراد بزرگسال به طور میانگین روزانه به ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیگرم کلسیم نیاز دارند و این مقدار در دوران بارداری یا سالمندی افزایش مییابد. دریافت این مقدار تنها با تغذیه مناسب و تنوع غذایی ممکن است.
تحقیقات جدید نشان دادهاند که ترکیب مکملهای حاوی کلسیم سیترات و کلسیم کربنات جذب بهتری دارند، بهویژه در افراد مسن یا کسانی که اسید معده پایینی دارند.
ویتامین D3 در واقع کلید ورود کلسیم به بدن است. بدون حضور آن، بخش بزرگی از کلسیمی که از غذا یا مکمل دریافت میشود، از روده جذب نشده و دفع میگردد. در کشورهایی با تابش کم خورشید، کمبود ویتامین D یکی از دلایل اصلی پوکی استخوان محسوب میشود.
در ایران، بیش از ۶۰ درصد مردم دچار درجاتی از کمبود ویتامین D هستند، بهویژه افرادی که بیشتر وقت خود را در محیطهای بسته میگذرانند یا همیشه از ضدآفتاب استفاده میکنند.
ویتامین K2 مکملی طبیعی برای عملکرد صحیح ویتامین D3 است. وظیفه آن هدایت دقیق کلسیم به سمت استخوانها و دندانهاست. در صورت کمبود این ویتامین، کلسیم ممکن است در بافتهای نرم و عروق رسوب کند و خطر بیماریهای قلبی را افزایش دهد.
تحقیقات اخیر نشان دادهاند که مصرف همزمان D3 و K2 تأثیری چشمگیر در افزایش تراکم استخوان دارد. این دو ویتامین مانند دو شریک هماهنگ، هم جذب و هم توزیع کلسیم را به شکل بهینه کنترل میکنند.
استخوانها برای قوی ماندن نیاز به تحریک فیزیکی دارند. ورزشهای تحمل وزن مانند پیادهروی، دویدن، یا تمرینات مقاومتی، سلولهای استخوانساز را فعال میکنند. در مقابل، بیتحرکی طولانی باعث کاهش فعالیت این سلولها و در نتیجه تحلیل استخوان میشود.
پژوهشها نشان دادهاند که حتی ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی روزانه میتواند خطر شکستگی استخوان را در سالمندان تا ۴۰ درصد کاهش دهد. ورزش همچنین باعث بهبود تعادل، کاهش خطر سقوط و تقویت عضلات نگهدارنده اسکلت میشود.
نوشابههای گازدار حاوی اسید فسفریک هستند که تعادل بین فسفر و کلسیم بدن را برهم میزند. مصرف زیاد آن میتواند باعث دفع کلسیم از استخوان شود. همچنین کافئین موجود در قهوه نیز میزان دفع کلسیم از ادرار را افزایش میدهد.
در حالی که نوشیدن قهوه به مقدار متوسط بیضرر است، مصرف روزانه چند فنجان قهوه غلیظ یا نوشابه میتواند به مرور باعث کاهش تراکم استخوان گردد.
رژیمهای غذایی بسیار محدود یا حذف کامل لبنیات برای کاهش وزن، یکی از رایجترین اشتباهات تغذیهای است. چنین رژیمهایی باعث میشوند بدن برای تأمین نیاز کلسیم خود به سراغ ذخایر استخوان برود. در نتیجه، فرد ممکن است در ظاهر لاغر شود اما از درون دچار ضعف استخوان گردد.
برای حفظ سلامت استخوان در دوران رژیم لاغری، دریافت کافی کلسیم و ویتامین D باید در اولویت باشد. برنامه غذایی اصولی باید متعادل و متنوع باشد، نه محدود و حذفگرایانه.
منیزیم نقشی کلیدی در فعالسازی ویتامین D و تشکیل ساختار پروتئینی استخوان دارد. کمبود آن میتواند باعث اختلال در جذب کلسیم و کاهش تراکم استخوان شود. بسیاری از افراد بدون آگاهی دچار کمبود خفیف منیزیم هستند، بهویژه کسانی که استرس بالا، رژیمهای غذایی فرآوریشده یا مصرف زیاد قهوه دارند.
مصرف مکملهای ترکیبی حاوی منیزیم، کلسیم، ویتامین D و K2 میتواند از بروز عدم تعادلهای معدنی در بدن پیشگیری کند.
پوکی استخوان نتیجه یک شب نیست، بلکه پیامد سالها عادت نادرست در تغذیه و سبک زندگی است. برای حفظ سلامت استخوانها باید تغذیهای غنی از مواد معدنی، فعالیت بدنی منظم، و پرهیز از عادتهای مضر را جدی بگیریم.
پیشگیری همیشه آسانتر و کمهزینهتر از درمان است. پس از همین امروز، مراقبت از استخوانها را آغاز کنید؛ چرا که این سازههای زنده، تا آخرین روز زندگی، بار وجود ما را به دوش میکشند.
اولین دیدگاه را شما بنویسید