مهر 12, 1404
0
0
پیوند اعضا از جمله کلیه، یکی از حیاتی ترین و حساس ترین شاخه های پزشکی مدرن است. بزرگ ترین مانع در این فرایند، ناسازگاری گروه خونی میان اهدا کننده و گیرنده است که می تواند منجر به رد عضو و از کار افتادن سریع آن شود. اما اکنون، پیشرفتی چشمگیر در دانشگاه بریتیش کلمبیا کانادا (UBC) امید تازه ای برای میلیون ها بیمار در سراسر جهان ایجاد کرده است. پژوهشگران این دانشگاه برای نخستین بار موفق شده اند کلیه انسانی را که از گروه خونی A به گروه جهانی O تبدیل شده بود، در بدن یک انسان مرگ مغزی پیوند بزنند. این دستاورد می تواند مسیر آینده پیوند اعضا را به طور اساسی دگرگون کند.
برای دهه ها، سازگاری گروه خونی میان اهدا کننده و گیرنده، یکی از چالش های اساسی در علم پیوند اعضا بوده است. گروه خونی با وجود یا نبود قندهای خاصی بر سطح سلول های خونی و بافتی تعیین می شود. اگر عضوی از فردی با گروه خونی متفاوت به بیمار پیوند زده شود، سیستم ایمنی بدن آن را بیگانه تشخیص داده و به سرعت نابود می کند.
دانشمندان دانشگاه بریتیش کلمبیا راهی یافته اند تا این مانع را دور بزنند. آنها با استفاده از آنزیم های مهندسی شده ای که مانند «قیچی های مولکولی» عمل می کنند، توانستند قندهای تعیین کننده گروه خونی A را از سطح رگ های خونی کلیه جدا کنند. در نتیجه، کلیه از نوع اختصاصی A به نوع جهانی O تبدیل شد، به طوری که می تواند به بدن هر فردی، صرف نظر از گروه خونی، پیوند زده شود.
در این روش نوآورانه، پژوهشگران از آنزیم هایی استفاده کرده اند که در محیط آزمایشگاه توسعه یافته و توانایی شگفت انگیزی در حذف مولکول های قندی خاص دارند. این قندها همان نشانگرهایی هستند که گروه های خونی مختلف را از یکدیگر متمایز می کنند.
زمانی که کلیه از فردی با گروه خونی A استخراج می شود، سطح رگ های خونی آن پوشیده از مولکول های قندی نوع A است. این مولکول ها به کمک آنزیم های ویژه حذف می شوند و در نتیجه، کلیه هیچ نشانگر گروهی خاصی ندارد و به نوع O جهانی تبدیل می شود. گروه O تنها گروهی است که با تمام گروه های خونی سازگار است و خطر رد عضو را به حداقل می رساند.
این دستاورد به معنای آن است که در آینده، اعضای اهدایی می توانند با طی این فرایند ساده‌تر به بیماران بیشتری پیوند زده شوند، بدون آن که نیاز به مطابقت دقیق گروه خونی باشد.
برای ارزیابی ایمنی و کارایی این روش، پژوهشگران کلیه ی تغییر یافته را در بدن یک فرد مرگ مغزی پیوند زدند. این آزمایش به مدت چند روز تحت نظارت دقیق انجام شد. نتایج اولیه نشان داد که کلیه تا دو روز بدون هیچ نشانه ای از رد ایمنی به کار خود ادامه داده است. در روز سوم، بخشی از نشانگرهای گروه خونی بازگشته و واکنش ایمنی خفیفی مشاهده شد، اما این واکنش بسیار ضعیف تر از موارد معمولی رد پیوند بود.
دانشمندان معتقدند این نتیجه نشان دهنده‌ی آغاز فرآیند سازگاری ایمنی است؛ یعنی بدن در حال پذیرش عضو جدید است. این یافته می تواند گامی مهم در مسیر دستیابی به پیوندهای جهانی باشد که نیاز به گروه بندی خونی را از میان برمی دارد.
اهمیت این پژوهش زمانی آشکارتر می شود که بدانیم بیماران با گروه خونی O، معمولاً بیشترین زمان انتظار را برای دریافت عضو دارند. بر اساس داده های بین المللی، بیماران گروه O به طور میانگین حدود ۸۵ ماه در صف انتظار می مانند، در حالی که بیماران گروه های دیگر تقریباً ۵۹ ماه منتظر می مانند. این اختلاف زمانی طولانی، گاه به معنای از دست دادن جان بیماران پیش از رسیدن نوبت پیوند است.
با به کارگیری این فناوری، امکان تبدیل اعضای اهدایی به نوع جهانی O وجود دارد، که به معنای افزایش تعداد اعضای قابل استفاده و کاهش چشمگیر زمان انتظار بیماران است. این تحول نه تنها جان بیماران بیشتری را نجات می دهد، بلکه سیستم های درمانی را از فشار شدید تقاضای پیوند رها می کند.
پژوهشگران دانشگاه بریتیش کلمبیا اکنون در مرحله آماده سازی برای آزمایش های بالینی روی بیماران زنده هستند. هدف آنها بررسی ماندگاری بلندمدت این تغییر در بدن انسان و ارزیابی خطرات احتمالی آن است. در صورت موفقیت، این فناوری می تواند در مقیاس بزرگ برای کلیه، کبد، قلب و سایر اعضای حیاتی به کار رود.
در همین راستا، شرکت Avivo Biomedical که یکی از استارتاپ های زیر مجموعه‌ی دانشگاه UBC است، مأموریت توسعه و تجاری سازی این آنزیم ها را بر عهده دارد. این شرکت علاوه بر پیوند اعضا، به دنبال استفاده از همان فناوری برای تولید خون جهانی O است تا مشکلات مربوط به کمبود خون سازگار نیز حل شود.
تبدیل کلیه انسانی از گروه خونی A به نوع جهانی O، نقطه عطفی در تاریخ علم پیوند اعضا محسوب می شود. این دستاورد نه تنها می تواند مرزهای کنونی پزشکی را گسترش دهد، بلکه امید تازه ای برای بیماران در انتظار پیوند به ارمغان می آورد. اگر آزمایش های بالینی آینده نیز نتایج مشابهی داشته باشند، ممکن است در آینده ای نزدیک، مفهوم «ناسازگاری گروه خونی» در پیوند اعضا برای همیشه از میان برداشته شود.
اولین دیدگاه را شما بنویسید