مهر 5, 1404
0
0
خواب یکی از اساسی ترین نیازهای زیستی انسان است که برخلاف تصور عمومی، یک فرآیند منفعل یا وقفه بی ارزش در زندگی روزمره نیست. پژوهش های علمی نشان می دهند که خواب، به ویژه خواب عمیق، برای رشد عضلات، بازسازی بافت ها و تنظیم متابولیسم نقش حیاتی دارد. دانشمندان اخیراً موفق به شناسایی مدارهای عصبی ویژه ای شده اند که توضیح می دهد چرا هورمون رشد در طول خواب به اوج می رسد و چگونه این فرآیند به سلامت جسمی و عملکرد طبیعی بدن کمک می کند.
هورمون رشد یکی از کلیدی ترین هورمون های بدن است که نه تنها در دوران کودکی برای رشد قد ضروری است، بلکه در بزرگسالی نیز وظیفه حفظ توده عضلانی، تقویت استخوان ها، تنظیم سطح قند خون و توزیع متعادل چربی در بدن را بر عهده دارد. سطح پایین این هورمون می تواند با ضعف جسمانی، پوکی استخوان، تجمع چربی شکمی، مقاومت به انسولین و افزایش خطر بیماری های قلبی – عروقی همراه باشد.
دانشمندان کشف کرده اند که دو گروه نورونی متفاوت به عنوان محرک و بازدارنده ترشح هورمون رشد عمل می کنند. گروه نخست نورون هایی هستند که هورمون آزادکننده هورمون رشد (GHRH) ترشح می کنند و غده هیپوفیز را برای تولید هورمون تحریک می کنند. گروه دوم نورون هایی هستند که هورمون سوماتواستاتین (SST) ترشح می کنند و مانند ترمز جلوی ترشح بیش از حد این هورمون را می گیرند.
این سیستم شبیه پدال گاز و ترمز در یک خودرو عمل می کند. در مراحل مختلف خواب، میزان فعالیت این دو گروه تغییر می کند و همین تغییر ریتم مناسب ترشح هورمون رشد را تضمین می کند. به این ترتیب، بدن در زمان درست بیشترین بازدهی را از خواب و بازسازی عضلات دریافت می کند.
خواب به دو مرحله اصلی REM (حرکت سریع چشم) و غیر REM تقسیم می شود که هرکدام نقشی متفاوت در ترشح هورمون ها دارند. پژوهشگران نشان داده اند که:
به بیان دیگر، کیفیت خواب و وجود هر دو مرحله برای رشد عضلات و حفظ سلامت بدن ضروری است.
یکی از یافته های مهم این پژوهش، کشف حلقه بازخوردی میان هورمون رشد و بخشی از ساقه مغز به نام لوکوس سرولئوس بود. این ناحیه مسئول تنظیم سطح هوشیاری است. هورمون رشد در طول شب این بخش را تحریک می کند تا بدن به تدریج برای بیداری آماده شود. با این حال، اگر این تحریک بیش از حد باشد، برعکس عمل کرده و باعث خواب آلودگی می شود.
این تعامل نشان می دهد که خواب و هورمون رشد در یک چرخه متوازن یین – یانگ عمل می کنند: خواب باعث افزایش هورمون رشد می شود و هورمون رشد نیز به تنظیم ریتم خواب و بیداری کمک می کند. این تعادل برای سلامت متابولیک، رشد عضلات و حتی عملکرد مغز حیاتی است.
از دست دادن خواب تنها به معنای احساس خستگی نیست، بلکه می تواند بدن را از مهم ترین زمان بازسازی محروم کند. ورزشکاران، سالمندان و افرادی که برای کنترل قند خون یا کاهش وزن تلاش می کنند، همگی نیازمند هورمون رشد هستند و بدون خواب کافی این فرآیند مختل می شود.
از آنجا که سطح هورمون رشد به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد، حفاظت از کیفیت خواب می تواند ساده ترین راه برای مقابله با عوارض پیری باشد.
اگرچه این پژوهش روی موش ها انجام شده، اما الگوهای عصبی و هورمونی مشابهی در انسان نیز وجود دارد. شناخت دقیق این مدارها می تواند در آینده راه های تازه ای برای بهبود خواب، افزایش ترشح هورمون رشد و حتی درمان بیماری های متابولیک یا عضلانی ارائه دهد.
پژوهش های گذشته نیز نشان داده اند که کمبود خواب می تواند روند پیری سلولی را تسریع کند. یافته جدید، لایه ای تازه از پیچیدگی به درک ما از رابطه خواب و بازسازی بدن اضافه می کند و تاکید دارد که خواب باکیفیت نه تنها برای ذهن بلکه برای بدن نیز یک ضرورت است.
نتایج این پژوهش که در نشریه Cell منتشر شده است، به روشنی نشان می دهد که خواب کلید اصلی رشد عضلات و بازسازی بدن است. خواب عمیق نه تنها فرصتی برای استراحت بلکه فرآیندی حیاتی برای تنظیم هورمون رشد و حفظ سلامت عمومی به شمار می رود.
بنابراین، اگر به دنبال ساختن عضلات قوی تر، استخوان های سالم تر و بدنی مقاوم تر در برابر بیماری های متابولیک هستید، نباید اهمیت خواب کافی و با کیفیت را دست کم بگیرید. خواب، همانند ورزش و تغذیه، یکی از سه ستون اصلی سلامت انسان است.
اولین دیدگاه را شما بنویسید